If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Wprowadzenie do sikhizmu - film z polskimi napisami

Omówienie założenia religii sikhów zapoczątkowanej przez Guru Nanaka. Dyskusja na temat prześladowań przez Wielkich Mongołów i militaryzacji przez Gurus Har Gobind, Teg Bahadur i Gobind Singh. Omówienie Khalsy.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

Sikhizm narodził się w północnych Indiach w czasie, gdy Mogołowie dochodzą do władzy. Ten obszar zaznaczony na niebiesko to teren, nad którym pierwszy cesarz Mugołów, Babur, przejął kontrolę, do którego zalicza się region Pendżabu, gdzie rodzi się i rozwija do dziś sikhizm. Kolejni cesarze, tacy jak Akbar, kontynuują ekspansję dominacji Mogołów, na przykład Aurangzeb, najmniej tolerancyjny z Mogołów, rozszerzając się na południowe Indie. Wszystko zaczyna się w XV wieku od narodzin kogoś znanego później jako Guru Nanak. Urodził się w hinduskiej rodzinie z klasy kupieckiej, i jest znany z tego, że jest nad wiek rozwinięty, i jest znany z tego, że jest nad wiek rozwinięty, szczególnie jeśli chodzi o kwestie duchowości. Ciągle coś kwestionuje. Uczy się o różnych religiach. Pamiętamy, że choć Północne Indie są pod kontrolą muzułmanów, to większość ludności stanowią hindusi, mamy też populacje chrześcijan i dżinów. Jest to również czas, o czym mówiliśmy w poprzednich filmach, w którym wzrastają ruchy bhakti - - to pojęcie pobożnej miłości do boga w hinduizmie, i to właśnie w tym kontekście Guru Nanak staje się ważnym guru Bhakti. To jedna z jego nauk: "Byt jest jeden. Prawda - oto jego imię. Nie ma w Nim obawy. Nie podlega narodzinom i śmierci. Samoistny." A więc na podstawie tylko tego fragmentu możemy dostrzec elementy istoty hinduizmu i elementy islamu. Jest tylko jeden Bóg - główna zasada islamu, a potem idee, które pochodzą z tradycji wedyjskiej. Bóg jest poza cyklem narodzin i śmierci - samsara. Jest samoistny. Nasze wewnętrzne "ja", nasze prawdziwe ja, jest jednością z tym Bogiem. "Nawet królów i cesarzy ze stosem bogactw i ogromną władzą nie można porównać z mrówką wypełnioną miłością do Boga." Widać tutaj wpływ bhakti, wiadomo więc, dlaczego uważa się go za głównego guru lub świętego bhakti. Podkreśla tę pobożną miłość do Boga. "Świat to dramat wystawiony we śnie." Mowa tu o hinduskim, wedyjskim pojęciu maji. Świat jest iluzją. Jego zwolennicy będą znani później jako sikhowie. Słowo sikh pochodzi od sanskryckiego słowa oznaczającego naukę lub uczenie się, powiązanego ze słowem "uczeń". Nawet we współczesnych językach sanskryckich, takich jak hindi, są słowa jak sikhna, co oznacza uczyć się. Guru Nanak umiera na początku XVI wieku. Widać, że do tego czasu Mogołowie przejęli kontrolę nad północnymi Indiami. Przed swoją śmiercią ogłasza Guru Angada, który nie jest jego synem, swoim następcą. Po Guru Angadzie jest Guru Amar Dasa, a potem Guru Ram Das, który zakłada miasto obecnie święte dla sikhów, znane jako Amritsar, a pierwotnie zwane Ramdaspur. Guru Dam Das po swojej śmierci zostaje zastąpiony przez Guru Arjana. Guru Arjan jest ważny z wielu powodów. Tworzy on kompilację znaną jako Adi Granth, w której zawierają się powiedzenia i hymny poprzednich guru, włącznie ze swoimi własnymi. Adi Granth, jak się przekonamy, ostatecznie wyewoluuje w Guru Granth Sahib, która jest uważana nie tylko za świętą księgę sikhów, ale także za ostatniego guru. W Ramdaspurze, później znanym jako Amritsar, Guru Arjan buduje Harimandir Sahib, która ma być miejscem kultu dla ludzi wszystkich religii. Panuje tam tradycja langarska, to znaczy, że nakarmią każdego, niezależnie do jego wiary. Obecnie Harmandir Sahib, znana jako Złota Świątynia, bo została później obłożona złotem przez radżę, to największa darmowa jadłodajnia na świecie. Guru Ardżan jest znany również jako pierwszy męczennik w wierze sikhów. Jak już mówiliśmy, pierwsi Mogołowie byli stosunkowo tolerancyjni. Szczególnie Akbar był niezwykle tolerancyjny. Ale po jego śmierci, władzę przejmuje jego syn - Dżahangir. Na początku swojego panowania jest on niepewny swojej władzy. Pamiętajmy, że Mogołowie rządzą z tego samego regionu, gdzie sikhowie zyskują coraz większe poparcie, nie tylko hinduistów, ale i muzułmanów. Czując związane z tym zagrożenie, Dżahangir więzi i torturuje Guru Ardżana, próbując nakłonić go do wyrzeczenia się wiary i nawrócenia się na islam. Guru Ardżan odmawia pomimo wielu dni okrutnej tortury gotowania żywcem. W końcu umiera - relacje, jak to się stało różnią się między sobą. Po jego śmierci, jego syn, znany później jako Guru Hargobind, dochodzi do władzy. Jak głosi legenda, Guru Hargobind został nakierowany przez swojego ojca, zanim ten umarł. Powiedział mu, że sikhowie muszą się chronić. Muszą przyjąć wojskową tradycję by chronić się przed uciskiem, a zwłaszcza opresją ze strony Mogołów. Tak więc Guru Hargobind zasłynął z ustanowienia wojskowej tradycji sikhizmu. Był pierwszym guru, którego można by nazwać świętym wojownikiem. Znany jest z noszenia dwóch mieczy. Jeden do reprezentowania jego autorytetu w sferze duchowej, a drugi do reprezentowania jego autorytetu w sferze świeckiej. Ma też najdłuższy staż jako guru. Po śmierci Guru Hargobinda, kolejnym guru zostaje jego wnuk, Guru Har Rai. Po jego śmierci, jego bardzo młody syn, Guru Har Krishan zostaje guru, ale umiera na ospę. Po tym, guru staje się najmłodszy syn Guru Hargobinda. Ostatecznie zostaje on nazwany Guru Tegh Bahadur, co oznacza odważny miecz lub odważny władca miecza, ponieważ jak jego ojciec, Guru Hargobind, walczył z Mogołami i był znany jako niezwykle odważny i niezwykle kompetentny wojownik. Kontynuował tradycję bycia świętym wojownikiem. Zwłaszcza podczas rządów Szahdżahana i Aurangzeba, kiedy to Mogołowie stawali się coraz bardziej nietolerancyjni i zaczęli nawracać na siłę, postrzegał siebie jako obrońcę uciśnionych, nie tylko sikhów, ale uciskanych przez wszystkie religie, w tym hinduistów zmuszanych do nawrócenia przez Aurangzeba. Ostatecznie, zostaje torturowany i zabity przez Aurangzeba za odmowę przejścia na islam. Jest uważany za drugiego guru będącego męczennikiem. W chwili jego śmierci mamy dziesiątego i ostatniego człowieka - guru tradycji sikhów, Guru Gobind Singha, który także kontynuuje tradycję świętego wojownika i formalizuje pojęcie Khalsy. Pewna znana historia mówi o tym, jak zebrał społeczność sikhów i pytał o ochotników. Potem zabiera pierwszego ochotnika do namiotu a następnie wychodzi z niego bez ochotnika, za to z zakrwawionym mieczem, sprawiając wrażenie, że prawdopodobnie zabił tego człowieka. Potem poprosił o więcej ochotników i zgłosiło się więcej ludzi. Za każdym razem wychodził z namiotu sam z zakrwawionym mieczem. Ale po wybraniu pięciu ochotników, cała piątka wychodzi z namiotu. Mówi jasno, że było to sprawdzenie, próba wiary, by zobaczyć, kto był gotów poświęcić życie za sprawę. Mówi: "Oto Khalsa, oto czystość. Razem staniemy się grupą do walki z opresją, bez względu na wszystko." Formalizuje co oznacza być jednym ze świętych wojowników. Stali się znani z Pięciu K, co znaczy że każdy chcący należeć do Khalsy, każdy, kto stanie się sikhem Khalsy, miał mieć niestrzyżone włosy, znane jako Kesh, nosić stalową bransoletkę - Karę, mieć drewniany grzebień - Kangę, i nosić krótki sztylet lub miecz, znany jako Kirpan, i ostatnie - Kaccherra, czyli krótkie spodenki noszone pod ubraniem. Ma to znaczenie symboliczne. Mężczyzna, który przechodzi przez ceremonię Khalsa, chrzest Khalsa, przyjmuje tytuł Singh, co oznacza lwa. Kobieta przyjmuje tytuł Kaur, czyli księżniczka. Zasadniczo, obiecują walczyć z opresją, gdziekolwiek by to nie było. Guru Gobind Singh zasłynął też z opracowania ostatecznej kompilacji, znanej jako Guru Granth Sahib. Do Adi Granth - skompilowanej przez Guru Ardżana, dodał 115 hymnów Guru Tegh Bahadura, męczennika, i uczynił z niej nie tylko kolekcję hymnów guru, ale też świętych i guru z hinduskiej oraz muzułmańskiej tradycji. Ogłosił, że jest to jedenasty i ostatni guru i dziś sikhowie uważają Guru Granth Sahib za swojego guru. Jeśli miałbyś odwiedzić gurudwarę, ich świątynię, ta nazwa znaczy drzwi do guru, dwara, to samo sanskryckie słowo co drzwi, zobaczysz, że będzie tam Guru Granth Sahib, które przez sikhów jest czczone i postrzegane jako guru.